Choć sama problematyka udostępniania informacji publicznej jest przedmiotem wielu publikacji, to jednak kwestia udostępniania takich informacji przez podmioty prywatne nie doczekała się jak dotychczas kompleksowego opracowania. Celem rozprawy jest zatem całościowe zbadanie i omówienie problematyki udostępniania informacji publicznej przez podmioty prywatne, wychodząc od uwarunkowań prawnomiędzynarodowych oraz konstytucyjnych, a kończąc na praktycznych aspektach funkcjonowania regulacji ustawowej.
Po krótkim wprowadzeniu, pracę rozpoczyna rys historyczny międzynarodowych regulacji w przedmiocie udostępniania informacji publicznej oraz analiza prawodawstwa wybranych państw obcych (Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii i USA) w zakresie udostępniania takich informacji przez podmioty prywatne. Dalej, już na gruncie polskich regulacji, badany jest zakres podmiotowy obowiązku udostępniania informacji, omawiane jest pojęcie informacji publicznej, sposoby jej udostępniania i możliwość odmowy udostepnienia żądanej informacji. Analizowane jest samo pojęcie podmiotu prywatnego, a szczegółowo omawiane główne typy podmiotów prywatnych, które obowiązane są do udostępniania informacji publicznej z racji wykonywanych zadań publicznych (m.in. przedsiębiorstwa energetyczne, przedsiębiorcy telekomunikacyjni, operatorzy publicznego transportu zbiorowego, przedsiębiorcy prowadzący działalność w zakresie gospodarki komunalnej, podmioty prowadzące szkoły i placówki oświaty, uczelnie niepubliczne, podmioty udzielające świadczeń z zakresu powszechnej opieki zdrowotnej, organizacje pozarządowe) z jednoczesnym wskazaniem na występowanie szeregu innych prywatnych podmiotów obowiązanych. Szczegółowo omawiane są także kwestie proceduralne związane tak z udostępnianiem jak i brakiem udostępnienia żądanej informacji, w tym wydawaniem przez podmioty prywatne decyzji administracyjnych oraz zaskarżaniem decyzji lub bezczynności podmiotów prywatnych do sądu administracyjnego. Analizowana jest także kwestia nadużywania prawa dostępu do informacji oraz aspekty odpowiedzialności karnej za nieudostępnienie informacji publicznej.
Choć podmioty prywatne partycypują w działalności szeroko pojętego państwa (publicznoprawnej wspólnoty), to jednak ich rola nigdy nie będzie tożsama z rolą odgrywaną w tym zakresie przez organy władzy lub inne podmioty publiczne. Zakres kontroli społecznej nad działaniami podmiotów prywatnych nie może być zatem taki sam, jak nad działaniami władz i podmiotów publicznych. Przeprowadzone badania pozwalają dostrzec, że jakkolwiek podmioty prywatne są obowiązane do udostępniania informacji publicznych, to tylko w takim zakresie swojej działalności, w jakim wykonują zadania publiczne. Te zaś należy rozumieć jako zadania wykonywane w interesie ogólnym w ramach obowiązku służby publicznej (ang. public/universal service obligation – PSO/USO) nałożonego na podmiot prywatny ustawą, decyzją administracyjną lub umową zawartą z właściwym organem władzy publicznej. Nakładanie na podmioty prywatne obowiązków w zakresie udostępniania informacji musi przy tym respektować ich podstawowe wolności i prawa, w tym autonomię informacyjną oraz wolność działalności gospodarczej. Musi być także proporcjonalne do funkcji, jakie konkretny podmiot prywatny pełni w życiu publicznoprawnej wspólnoty.
Ostatni rozdział rozprawy prezentuje wnioski de lege lata i de lege ferenda. Wnioski de lege lata wskazują kierunek interpretacji obowiązujących przepisów bliższy celom regulacji, jakim jest transparentność działalności szeroko pojętego państwa, a jednocześnie uwzględniający potrzebę ochrony interesów podmiotów prywatnych. Główne wnioski de lege ferenda wskazują zaś na potrzebę przemodelowania aktualnej regulacji ustawowej, nie tylko celem jej doprecyzowania, ale także dostosowania do ram normatywnych zakreślonych przez ustrojodawcę.
Although the issue of sharing public information has been the subject of many research and non-research publications, the issue of sharing such information by private entities has not yet been comprehensively discussed. Therefore, the purpose of this dissertation is to comprehensively research and analyse the issue of sharing public information by private entities, starting from international law through constitutional law, and ending with practical aspects of application of statutory regulations.
After a short introduction, the dissertation begins with a historical outline of international regulations on access to public information and the analysis of the legislation applicable in selected foreign countries (i.e. Germany, France, UK and USA) as regards sharing such information by private entities. Further, the scope of obliged entities, the concept of public information, the methods of its sharing and the possibility of refusing to share the information requested are examined under the Polish regulations. The concept of the private entity is also explained in the dissertation. Typical private entities obliged to share public information due to providing public services (e.g. energy undertakings, telecommunications undertakings, public transport operators, municipal economy undertakings, schools and educational establishments, universities, universal health care providers, NGOs) are discussed in detail, and other obliged entities are specified. The dissertation studies in detail the procedural issues related to sharing the requested information as well as the refusal to share such information, including the issuing of administrative decisions by private entities and appealing against the decisions or inaction of private entities to administrative courts. The abuse of the right to public information and aspects of criminal liability for failure to share public information are also analysed.
Although private entities participate in the activities of the broadly understood state (public law community), their role will never be the same as the role played by the authorities or other public entities in this regard. Therefore, the scope of social control over the activities of private entities cannot be the same as the one over the activities of the authorities and public entities. The studies indicate that even though private entities are obliged to share public information, this obligation is limited to the activities in which they perform public functions. These should be understood as providing services of general interests (SGI) under specific public/universal service obligation (PSO/USO) imposed on a private entity by the law, administrative decision or contract concluded with the competent public authority. Imposing obligations on private entities regarding the access to public information must respect the fundamental freedoms and rights of these entities, including their privacy, their information autonomy and economic freedom. It must be proportional to the functions that a particular private entity performs in a public community life.
The last chapter presents the de lege lata and de lege ferenda conclusions. De lege lata conclusions indicate the direction of interpretation of the binding provisions which is closer to the purpose of the regulation on access to public information, i.e. the transparency of the activities of the broadly defined state, and provides protection for the interests of private entities. The main de lege ferenda conclusions indicate the need for remodelling of the current statutory regulation, not only to clarify it, but also to adapt it to the normative framework outlined by the constitution-maker.
